დავით მაღრაძის ენობრივი ცნობიერების ასპექტები
DOI:
https://doi.org/10.52340/sou.2023.19.02საკვანძო სიტყვები:
დათო მაღრაძე, ცნობიერება, მშობლიური, ენობრივი, სამყარო, მხატვრული, ნაციონალური, მსოფლაღქმაანოტაცია
ენა გამოთქმის განუსაზღვრელი შესაძლებლობებითაა სავსე, ამ შესაძლებლობათა აქტუალიზაცია კი შემოქმედის ნიჭს ემყარება. დავით მაღრაძე მშობლიური ენობრივი სამყაროს გაცნობიერება-გათავისების უნარით გამორჩეული შემოქმედია. პოეტის მხატვრულ- ესთეტიკური თუ ენობრივი პოზიცია აშკარად იკვეთება მის პოეტურ ქმნილებებში. დათო მაღრაძის ენობრივი სტილი მოიაზრებს ენობრივი რესურსის ადეკვატურ გამოყენებას სხვადასხვა პარამეტრზე დაყრდნობით - როგორც ფონეტიკურ, ასევე ლექსიკურ დონეზე, რის შედეგადაც იქმნება კომბინაციები კონკრეტული, კონტექსტუალური ფუნქციითა და დატვირთვით;
წინამდებარე სტატიაში განხილულია დავით მაღრაძის პოემა „ბარაქიანი მიწის“ ენობრივი ცნობიერების მნიშვნელოვანი ასპექტები, სტილის სახიერი კომპონენტები: 1. პოეტური ფონეტიკის საკითხები: თანხმოვათა ალიტერაციით მიღწეული მხატვრული ეფექტი, ქართული ენის ბგერწერითი შესაძლებლობების ორიგინალურად გამოყენების საფუძველზე სიტყვის საზრისისა და ბგერადობის ჰარმონიულად შეხამებება კონცეპტებად წარმოდგენილ სიტყვებში, ბგერობრივად კეთილხმოვანი ლექსიკური ერთეულებით მეტაფორული მნიშვნელობების გამოაშკარავება; მუსიკისა და სიტყვის საოცარი შეხამება დათო მაღრაძის პოეზიის სახიერი კომპონენტია; 2. ერთგვარი ლინგვისტური სტრატეგიაა სიტყვებისა თუ გამოთქმების უცხოური ლიტერებით ჩართვა ლექსში; 3. სარკაზმი, ირონია - მიღწეული კლიშეთა, ცნობილი ფრაზების სტრუქტურული მოდელების ნიუანსობრივი ცვლილებებითა თუ ანდაზათა იუმორისტულად უარყოფით, მათი მახვილგონივრული სიტყვებით ჩანაცვლების საშუალებით, როცა იქმნება ე. წ. ანტიგამონათქვამები, რომელთა სტილისტიკური დანიშნულება აშკარაა; 4. სიტყვათა თამაშის ლინგვისტური ფენომენი, რომელიც უმეტესწილად ირიბი გზით ხორციელდება და ერთგვარ იმპლიციტურ ეფექტს ქმნის მინიშნებისა თუ ალუზიის სახით; 5. მდიდარი ლექსიკა, რომელიც სიტყვა-სახეების გამოსაკვეთადაა მოხმობილი პოემაში და მხატვრული თუ ნაციონალური კოლორიტის შექმნასაც ემსახურება და თანამედროვე პოეზიის ტენდენციებსაც ასახავს.
დათო მაღრაძის პოეზიის უმნიშვნელოვანესი თვისება ის არის, რომ ყველა ამბავი ერთ მთავარ იდეას, აზრს ეფუძნება. პოეტის მსოფლაღქმა ვლინდება გარკვეული მხატვრული საშუალებების სახით. სიტყვებად გარდაქმნილი აზრები სცილდება სალექსიკონო მნიშვნელობას და მეტაფორად იქცევა, მეტაფორული აზროვნება კი ენის სიღრმისეულ ცოდნასა და ინტუიციურ შესაძლებლობაზე მიუთითებს.
წყაროები
მაღრაძე (2020): დავით მაღრაძე, ,,ბარაქიანი მიწა“, თბილისი, 2020; file:///C:/Users/User/Downloads/ბარაქიანი-მიწა-14.pdf
ბრეგაძე (2020): ლევან ბრეგაძე, ,,მიწაზე მაინც ვერ დამაკავებთ“ (დათო მაღრაძის პოემა „ჯაკომო პონტი“), ხელნაწ. 2020;
ჩხეიძე (2020): როსტომ ჩხეიძე, ,,აჩრდილი პოეზიისა და უფლის მო¬ნა-ტ¬რება“ (,,ბარაქიანი მიწა“: ეპოქაში და ეპოქის მიღმა), ხელნაწ. 2020;
ჯორბენაძე (1999): ბესარიონ ჯორბენაძე, პოეზიის ენა, თბილისი, 1999.
