პერსონაჟისეული პოეტიკის ასპექტი და მისი სტრუქტურა „მწველი საიდუმლო“-ს საფუძველზე
DOI:
https://doi.org/10.52340/sou.2023.21.21საკვანძო სიტყვები:
ავტორისეული ნარატივი, ტექსტობრივი ბადე, პერსონაჟის პოეტიკა, ფუნქციურ-სემანტიკური ველი, მხატვრული ნარატივი, ინტერდისციპლინარულობა, კომუნიკაციური ლინგვისტიკა, სამეტყველო-კომპოზიციური ფორმებიანოტაცია
სტატია ეხება იმ პრობლემას, თუ როგორ შეიძლება პერსონაჟი დახასიათდეს ავტორისეულ მეტყველებაში. ეს მახასიათებელი შეიძლება განხორციელდეს ენობრივი საშუალებების ნაკრებით, რომელიც შეიძლება წარმოდგენილი იყოს როგორც მისი ტყუპისცალი, კონცეპტუალიზებული „ტექსტურ ქსელად“ და ჩვენ ასევე ვცადეთ, თანამედროვე ფილოლოგიური კვლევის ასპექტების გაშუქება, რაც მეთოდოლოგიურად ორიენტირებულია ინტერდისციპლინარულობაზე“. ნაშრომი მიზნად ისახავს თანამედროვე ფილოლოგიური კვლევის ასპექტების ურთიერთდაკავშირებას, ნარატიული ტექსტის პოეტიკის გაღრმავებულ და განახლებულ კვლევას. მიუხედავად ამისა, საჭიროა იმის აღნიშვნაც, რომ უმთავრესად ვგულისხმობთ პერსონაჟისეულ პოეტიკას, თუ როგორ ხდება კლასიკურ ნარატივში, პერსონაჟის ავტორისეული დახასიათება.
რაც შეეხება ნარატიული პოეტიკის კავშირს, კომუნიკაციურ ლინგვისტიკასთან, პოეტიკა განისაზღვრება როგორც მეცნიერება ენობრივ საშუალებათა მხატვრული გამოყენების შესახებ. რადგანაც პოეტიკა კომპლექსურად უკავშირდება ენას, აქედან გამომდინარე, ასეთივე კავშირია თანამედროვე პოეტიკისა, კომუნიკაციურ ლინგვისტიკასთან. კომუნიკაციური ლინგვისტიკა წარმოადგენს საკომუნიკაციო აქტისა და ტექსტის კვლევას. ტექსტის ლინგვისტიკა დაკავშირებულია პოეტიკასთან, სამეტყველო-კომპოზიციური ფორმათა თეორიით. აღნიშნულ თეორიაში იგულისხმება შემდეგი ფორმები: თხრობა, აღწერა, დახასიათება და მსჯელობა.
ისმის კითხვა, თუ როგორი შეიძლება იყოს „დახასიათების ტექსტობრივი სტრუქტურა კლასიკური ტიპის მხატვრულ ნარატივში“? ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა შესაძლებელია „ტექსტობრივი ბადის“ ცნების გათვალისწინებით. „ტექსტობრივი ბადე“ კი სწორედ ის ცნებაა, რომელზე დაყრდნობითაც შესაძლებელია იმის ჩვენება, თუ რა სახეს იღებს ენის სისტემაში არსებული ფუნქციურ-სემანტიკური ველი ტექსტობრივი სინტაგმატიკის პირობებში? ენაში არსებული ველი გარდაიქმნება „ტექსტობრივ ბადედ“. ავტორისეულ თხრობაში პერსონაჟის ავტორისეული დახასიათება ხდება თანმიმდევრული სისტემის მიხედვით. საყურადღებოა, რომ ეს თანმიმდევრულობა მიუთითებს თანამედროვე დონეებრივ მოდელს: სიტყვა - წინადადება - ტექსტი, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ავტორისეულ მეტყველებაში პერსონაჟი ხასიათდება ტექსტის, წინადადების და სიტყვის დონეზე.
წყაროები
ლებანიძე (2004): გ. ლებანიძე, კომუნიკაციური ლინგვისტიკა, თბილისი;
Bessmertnaja (1979): N. Bessmertnaja, E. Wittmers, Uebungsbuch zur Textlinguistik (Einfache Komunikationsformen), Moskau;
Ноздрина (2004): Л. А. Ноздрина, Поетика грамматических категорий, Moskвa.
