დიფერენცირებული სწავლების გამოწვევები და მათი დაძ-ლე¬ვის გზები დაწყებით კლასებში
DOI:
https://doi.org/10.52340/sou.2023.21.40საკვანძო სიტყვები:
დიფერენცირებული სწავლება, პედაგოგიური გამოწვევები, სწავლების ინდივიდუალიზაცია, მრავალფეროვანი სასწავლო რესურსები, მასწავლებლის პროფესიული განვითარებაანოტაცია
ნაშრომში, ავტორთა მიერ ჩატარებული კვლევის საფუძველზე შესწავლილია დიფერენცირებული სწავლების გამოწვევები დაწყებით კლასებში. კვლევის თეორიული ჩარჩო ეფუძნება საკითხის ირგვლივ არსებულ წარ-მატებულ საგანმანათლებლო გამოცდილებას. უცხოენოვან, მეტწილად ინგლისურენოვან მასალას, რომლის საფუძველზე გაანალიზებულია კვლევის შედეგები. კვლევის სამიზნე აუდიტორია: დაწყებითი კლასების მასწავლებლები. კვლევის მეთოდები: ინტერვიუ, დაკვირვება, კონტენტ-ანალიზი.
კვლევის შედეგად მოხდა მთელი რიგი პრობლემების იდენტიფიცირება, გამოიკვეთა შემდეგი პრობლემები: მასწავლებლებისთვის დიფერენცირება არის რთული პროცესი განსახორციელებელი დროისა და რესურსების გამო, საჭიროა სხვადასხვა მოსწავლისთვის მრავალი ვარიანტისა და მასალის დაგეგმვა, მომზადება და მიწოდება. ასევე შეიძლება რთული იყოს ლოჯისტიკის მართვა და დიფერენცირებული აქტივობებისა და შეფასებების კოორდინაცია საკლასო ოთახში. გარდა ამისა, დიფერენციაცირებული სწავლება მოითხოვს ცოდნას და უნარებს სასწავლო გეგმის სწორად შემუშავების, სასწავლო სტრატეგიების, შეფასების მეთოდებისა და მოსწავლეთა მრავალფეროვნების გათვალისწინების თვალსაზრისით. გარდა ამისა, აღმზრდელებს შეიძლება შეექმნათ წინააღმდეგობა ან სკეპტიციზმი განათლების ტრადიციული ვარაუდებისა და პრაქტიკის, ისევე როგორც მასწავლებლებისა და მოსწავლეების დამოკიდებულებებისა და შეხედულებების მიმართ. ასევე შეიძლება რთული იყოს სხვადასხვა დაინტერესებული მხარის მოლოდინებისა და მოთხოვნების დაბალანსება, როგორიცაა მოსწავლეები, მშობლები, კოლეგები და სკოლის ადმინისტრაცია.
გამოწვევების დაძლევის გზები. სტატიის ავტორების აზრით, დიფერენციაციის წარმატებით განხორციელება დაწყებით კლასებში მასწავლებლისგან მოითხოვს კარგად განსაზღვრულ ხედვას, რეგულირებად მიდგომას და თანამშრომლობის კულტურას. შემოთავაზებულია შემდეგი რჩევები: მასწავლებელმა დიფერენცირებაზე მუშაობა უნდა დაიწყოს სასწავლო მიზნებისა და სტანდარტების გაანალიზებით, რათა შემდეგ ისინი სწორად გამოიყენონ როგორც დიფერენცირების საფუძველი, შეცვალონ შინაარსი, პროცესი, პროდუქტი და გარემო, იმის მიხედვით თუ რა საჭიროებები აქვს მის მოსწავლეებს. ეს შექმნის მოსწავლისთვის შესაბამის გარემოს. აუცილებლად უნდა შეაფასონ მოსწავლეების საჭიროებები და პრეფერენციები სხვადასხვა მეთოდებისა და წყაროების მეშვეობით, შემდეგ დაგეგმონ დიფერენციაცირებული სასწავლო პროცესი და შეცვალონ მოსწავლის საჭიროების მიხედვით. გარდა ამისა, მოსწავლეებს მია-წოდონ მრავალი ვარიანტი და მხარდაჭერა სხვადასხვა ფორმატით, რეჟიმებით, დონეებით და რესურსებით მათი პრეფერენციების დასაკმაყოფილებლად. აუცილებელია მასწავლებლებმა მოსწავლეებს მიაწოდონ მკაფიო ინსტრუქციები და უკუკავშირი, რათა მოსწავლეებმა სწორად წარმართონ საკუთარი მოლოდინები.
ავტორების აზრით, დიფერენციაციის პროცესი დაწყებით კლასებში რთული, მაგრამ წარმატებული სასწავლო პროცესისთვის აუცილებელი მიდგომაა, ამისთვის მასწავლებლებმა უნდა განახორციელონ კლასის ეფექტური ორგანიზაცია, შექმნან მოქნილი ჯგუფები და სწორად დაგეგმონ დიფერენციაციის პროცესი. საჭიროა მკაფიო რუტინების, წესებისა და როლების ჩამოყალიბება, რაც მთავარია მუდმივი პროფესიული ზრდა და განვითარება, რაც დაეხმარება მასწავლებლებს არსებული გამოწვევების დაძლევაში.
წყაროები
ბოჭორიშვილი, მ. (2024). დიფერენცირებული სწავლება – თანამედროვე საგანმანათლებლო პარადიგმა. მასწავლებელი. https://mastsavlebeli.ge/?p=39241
ხუნძაყიშვილი, მ., & ბივერი, ს. (2018). განმავითარებელი შეფასება და დიფერენცირებული სწავლება.
ყანჩელი, ნ., & ჭოხონელიძე, ნ. (2023). Modern challenges of differentiated teaching. International Journal of Innovative Education, 2(1), 45-52. https://sci-space.com/pdf/modern-challenges-of-differetiated-teaching-282ve0g8.pdf
ბაგრატიონი-გრუზინსკი, მ. ტყეშელაშვილი, შ. ქურციკიძე, ლ. (2021). ინკლუზიური განათლების გზამკვლევი: ინდივიდუალური სასწავლო გეგმა. თბილისი: განათლების განვითარების ცენტრი. http://inclusion.ge/res/docs/202109-0400193979992.pdf
Fuchs, D., & Fuchs, L. S. (2006). Introduction to response to intervention: What, why, and how valid is it? Reading Research Quarterly, 41(1), F
Gardner, H. (1983). Frames of mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic Books. pp.15-36
Hall, T., Strangman, N., & Meyer, A. (2003). Differentiated instruction and implications for UDL implementation. National Center on Accessing the General Curriculum. pp. 7-12;
Heacox, D. (2012). Making differentiation a habit: How to ensure success in academically diverse classrooms (2nd ed.). Minneapolis, MN: Free Spirit Publishing. pp. 45-49; 88-105;
Hughes, J. N. (2014). Teacher–student relationships and school adjustment: Progress and remaining challenges. Attachment & Human Development, 16(3), 271–279.;
Lawrence-Brown, D. (2004). Differentiated instruction: Inclusive strateg ies for standards-based learning that benefit the whole class. American Secondary Education, 32(3), 34–62;
Meyer, A., Rose, D. H., & Gordon, D. (2014). Universal design for learning: Theory and practice. Wakefield, MA: CAST Professional Publishing. pp. 1–35; 36–85; 86–140;
Santangelo, T., & Tomlinson, C. A. (2009). The application of differentiated instruction in postsecondary environments: Benefits, challenges, and future directions. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 20(3), 307–323;
Smit, R., & Humpert, W. (2012). Differentiated instruction in small schools. Teaching and Teacher Education, 28(8), 1152–1162;
Subban, P. (2006). Differentiated instruction: A research basis. International Education Journal, 7(7), 935–947;
Tomlinson, C. A. (2001). How to differentiate instruction in mixed-ability classrooms (2nd ed.). Alexandria, VA: ASCD. pp. 1–35; 70–108;
Tomlinson, C. A. (2014). The differentiated classroom: Responding to the needs of all learners (2nd ed.). Alexandria, VA: ASCD. pp. 1–40; 85–130;
Tomlinson, C. A., & Imbeau, M. B. (2010). Leading and managing a differentiated classroom. Alexandria, VA: ASCD. pp. 15–65; 100–145;
Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press. pp. 79–91 (ZPD), 97–104;
Westwood, P. (2018). What teachers need to know about differentiated instruction. Camberwell, Victoria: ACER Press. pp. 5–42; 80–115;
Wiggins, G., & McTighe, J. (1998). Understanding by design. Alexandria, VA: ASCD. pp. 13–35; 85–125;
Wiggins, G., & McTighe, J. (2005). Understanding by design (Expanded 2nd ed.). Alexandria, VA: ASCD. pp. 1–45;145–200
