აფხაზეთი ქართულ პრესაში (1866-1899)
DOI:
https://doi.org/10.52340/sou.2023.19.18საკვანძო სიტყვები:
აფხაზეთი, ქართული პრესა, საისტორიო წყარო, კოლონიზაცია, ოკუპაცია, განათლება, კულტურა, სოფლის მეურნეობა, ინფრასტრუქტურაანოტაცია
XIX საუკუნის ქართული პრესა ძვირფასი საისტორიო წყაროა საქართველოს უძველესი მხარის - აფხაზეთის ისტორიის შესასწავლად. ნაშრომში შესწავლილია ქართული პერიოდული პრესის - ჟურნალ-გაზეთების („დროება“, „ივერია“, „ცნობის ფურცელი“, „კვალი“, „მწყემსი“, „აკაკის თვიური კრებული“) ცნობები XIX საუკუნის აფხაზეთის ისტორიის სხვადასხვა სფეროს შესახებ. ქართული პრესა მოგვითხრობს რუსეთის მიერ აფხაზეთის კოლონიზაციისა და ოკუპაციის, განათლების, კულტურის, სოფლის მეურნეობის, ვაჭრობის, მედიცინის და ინფრასტრუქტურის განვითარების შესახებ. ეს მასალა იმდენად მდიდარ ინფორმაციას გვაწვდის, მას ერთი სამეცნიერო სტატია ვერ დაიტევს. ჩვენს ნაშრომში კონტენტ ანალიზის კვლევის მეთოდის გამოყენებით, ქართული პრესის მონაცემების მყარი და ვალიდური კორელაცია და სანდოობის კოეფიციენტის დადგენა განხორციელდა. საკვლევი მასალა და მონაცემთა ანალიზი გვიჩვენებს, რომ ქართველი მოღვაწეები თავიანთი პუბლიკაციებით ცდილობდნენ ქართველი და აფხაზი ხალხის უფლებების დაცვას, აფხაზური ენის შენარჩუნებასა და მისი ფუნქციონირების უზრუნველყოფას ისინი ხელს უწყობდნენ და არგუმენტირებულად ასაბუთებდნენ მშობლიურ ენაზე განათლების მიღებისა თუ ღვთისმსახურების აუცილებლობას, აღწერდნენ და მკითხველს აცნობდნენ აფხაზეთში არსებულ კულტურულ და ისტორიულ ძეგლებს, კარგად იცნობდნენ და მკითხველსაც უზიარებდნენ აფხაზეთთან დაკავშირებულ საკითხებს საზოგადოებრივი ცხოვრების უკლებლივ ყველა სფეროში.
წყაროები
გელენავა (2014): გელენავა ირაკლი, „ქართული პერიოდული პრესის მასალები 1900-1921 წწ.: (აფხაზეთი - რელიგია, განათლება, კულტურა)“, თბილისი;
გულუა (1998): გულუა ნუნუ, აფხაზეთი მე-19 საუკუნის მეორე ნახევრის პერიოდულ გამოცემებში /საქართველოს პრესის მასალების მიხედვით, დისერტაცია ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატის ხარისხის მოსაპოვებლად, თბილისი;
პაპასქირი (2004): პაპასქირი ზურაბ, ნარკვევები თანამედროვე აფხაზეთის ისტორიული წარსულიდან, ნაკვეთი I: უძველესი დროიდან 1917 წლამდე; თბილისი;
ჭურღულია (1983): ჭურღულია ოთარ, ქართულ-აფხაზური ლიტერატურულ-კულტურული ურთიერთობანი, თბილისი;
ხორავა ( 2004): ხორავა ბეჟან, აფხაზთა 1867 წლის მუჰაჯირობა, თბილისი;
Дзидзария 1972: Г. А. Дзидзария, Расцвет науки. – Абхазская АССР в братской семье советских народов. Издательство „Алашара“, Сухуми;
გამოყენებული ჟურნალ-გაზეთები: „აკაკის კრებული“, 1897-1899 წლების გამოცემები; „დროება“, 1866-1884 წლების გამოცემები; „ივერია“, 1885-1899 წლების გამოცემები; „კვალი“, 1893-1899 წლების გამოცემები; „მწყემსი“, 1883-1890 წლების გამოცემები; „ცნობის ფურცელი“, 1896-1899 წლების გამოცემები;
