სახელმწიფო მმართველობის სისტემების შესაძლებლობები ეთნიკური კონფლიქტების პრევენციისა და გადაწყვეტისათვის
DOI:
https://doi.org/10.52340/sou.2023.19.42საკვანძო სიტყვები:
კონსოციალიზმის თეორია, თანასაზოგადოებრიობის თეორია, ცენტრიდანული თეორია, ხელისუფლების დაყოფის თეორია, მუ¬ლ¬ტინაციონალური საზოგადოება, ფედერალიზმი, რეგიონალიზმი, საპრეზიდენტო სისტემა, საპარლამენტო სისტემა, ნახევრადსაპრეზიდენტო სისტემა, კოალიცია, ვეტო, პრეზიდენტიანოტაცია
წარმოდგენილ სტატიაში „სახელმწიფო მმართველობის სისტემების შესაძლებლობები ეთნიკური კონფლიქტების პრევენციისა და გადაწყვეტისათვის“, მიმოხილულია მულტინაციონალური საზოგადოებების ინტეგრაციის მიზნით არსებული თანამედროვე თეორიები. სტატიაში დასმულია პრობლემები და გამოკვეთილია ის მნიშვნელოვანი საგნები, რომლებიც მოქმედებენ როგორც გავლენის მქონე ფაქტორები და რომელთა გარშემო შეთანხმებაც, პირდაპირ განსაზღვრავს მმართველობის სისტემის ჰარმონიზაციას საზოგადოების ეთნიკურ შემადგენლობასთან, მათი რეალიზაციისა და ინტეგრაციის მიზნით. ნაშრომში მიმოხილულია საზოგადოების მრავალფეროვნებიდან, კონსენსუსის მიზნით წარმოშობილი მმართველობის ტიპურ სისტემებზე ატიპური გავლენის მექანიზმები - საარჩევნო სისტემების მახასაითებლები, ეთნიკური ვეტო, ეთნიკური კოალიციები, პრეზიდენტის არჩევის წესი და კოლეგიური სახელმწიფოს მეთაური და ა. შ.
წყაროები
გონაშვილი, ერემაძე და სხვები (2016) ვ. გონაშვილი; ქ. ერემაძე; გ. თე-ვ¬დო¬რაშვილი; გ.კახიანი; გ. კვერენჩხილაძე; ნ. ჭიღლაძე. შესავალი საკონსტიტუციო სამართალში. თბილისი;
გოგიაშვილი (2014): გოგიაშვილი გ. შედარებითი კონსტიტუციური სამართალი, თბილისი;
გეგანავა (2018) კონსტიტუციონალიზმი, ზოგადი შესავალი, წიგნი I, დიმიტრი გეგენავას რედაქტორობით, თბილისი;
დემეტრაშვილი, კვაჭაძე და სხვები (2005) დემეტრაშვილი ა., კვაჭაძე მ., კუბლაშვილი კ., ლოსაბერიძე დ., რუხაძე ზ., ხმალაძე ვ., ჯიბღაშვილი ზ. კონსტიტუციური სამართალი, ავტორთა კოლექტივის ხელმძღვანელი და პასუხისმგებელი რედაქტორი დემეტრაშვილი ა. თბილისი;
ლოვო, 2002: ლოვო ფ. თანამედროვე დიდი დემოკრატიები, 1990; ქართული გამოცემა;
მასალკინი, (2020) მასალკინი გ. საქართველოს პოლიეთნიკურობა და პოლირელიგიურობა. საფრთხე თუ გასაფრთხილებელი მონაპოვარი? თბილისი;
ნინიძე, ბაბეკი (2002) ნინიძე. თ. იხ. ბაბეკი ვ. კონსტიტუციის შემუშავება და მიღება საქართველოში. (1993-1995). მეორე გამოცემა. თბილისი;
პეგორაო (2016) პეგორაო ლ. ევროპასა და რეგიონებს შორის: იტალიის რთული მმართველობა. ზ. მაჭარაძის თარგმანი, თბილისი;
ჩრდ.მაკედონიის კონსტიტუცია: მაკედონიის კონსტიტუცია, ჩრდილოეთ მაკედონიის კონსტიტუციის პრეამბულა. იხილეთ: https://cutt.ly/FUW88GH შემოწმებულია: 25.12.2021.
ჯიბღაშვილი (2005) ზურაბ ჯიბღაშვილი. აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების კონსტიტუციები. წიგნი I. პროექტის დირექტორი და ავტორთა კოლექტივის ხელმძღვანელი ჯიბღაშვილი. ზ. თბილისი;
ჰაფელინი, ჰალერი, კელერი, ტურნჰერი, (2016) ჰაფელინი უ., ჰალერი ვ., კელერი ჰ., ტურნჰერი დ. შვეიცარიის ფედერალური სახელმწიფო სამართალი. მე-9 გამოცემა. ციურიხი, ქართულ ენაზე თბილისი;
Cederman (2015) Cederman L-E. at al. Territorial Autonomy in the Shadow of Conflict: Too Little, Too Late? American Political Science Review. 2015. Vol. 109, N2, pp. 354-370.
Hartzell, Hoddie (2007) Hartzell C., Hoddie M. Crafting Peace: Power-sharing Institutions and the Negotiated Settlement of Civil Wars. Pennsylvania: Pennsylvania University Press, 2007.
Horowitz (1991) Horowitz D.L. Democratic South Africa? Constitutional engineering in a divided society. Berkeley, Los Angeles, Oxford: University of California Press, 1991, P. 205.
Horowitz (2004) Horowitz D. L. The Alternative vote and interethnic moderation. A Reply to Fraenkel and Grofman // Public choice. –Vol. 121, N3-4. pp. 507-516. – DOI: https://doi.org/10.1007/s11127-004-2488-y იხ. ინტერნეტწყარო: https://bit.ly/3mgF47Y
Horowitz (2014) Horowitz D.L. Ethnic power sharing: Three big problems. Journal of democracy. Baltimore, MD, 2014. Vol.25, №2. 10. https://www.journalofdemocracy.org/wp-content/uploads/2014/03/Horowitz-25-2.pdf
Lijphart (1984) Lijphart A. Democracies: Patterns of Majoritarian and Consensus Government in Twenty-one Countries. – New Haven, 1984;
Lijphart (1977) Lijphart, A. Democracy in Plural Societies: A Comparative Exploration. New Haven And London Yale University Press;
Lijphart (1990) Lijphart A. The Southern European Examples of Democratization: Six Lessons for Latin America. Government and Opposition. Vol. 25. No.1, 1990, pp. 68-84. https://doi.org/10.1111/j.1477-7053.1990.tb00747.x
Lijphart (1991) Lijphart A. Constitutional choices for new democracies. Journal of democracy. Vol.2, N1, 1991, pp. 74. https://muse.jhu.edu/article/225619/pdf
Lincoln (2004) Lincoln A., The Gettysburg Address, in: Encyclopedia of American Historical Documents, Edited by S. Rosenfeld, New York, 2004, pp. 880.
Linz (1990) Linz J.J. The Perils of Presidentialism. Journal of Democracy. Vol.1, No.1, 1990, pp. 51-69. https://doi.org/10.1353/jod.1990.0011
McGarry (2012) McGarry J. Is presidentialism necessarily noncollegial? Ethnopolitics. Vol. 12, No.1.2012. pp. 93-97. DOI: https://doi.org/10.1080/174-49057.2013.746014
Minority Rights: Minority Rights: International Standards and Guidance for Implementation. https://www.ohchr.org/Documents/Publications/MinorityRig-hts_en.pdf შემოწმებულია: 25.12.2021.
Robert (1971) Robert A. Dahl polyarchy participation and opposition. (New Haven: Yale University Press, 1971, 110-111.
Roeder, Rothchild, (2005) Sustainable peace: power and democracy after civil wars. P. Roeder, D. Rothchild (eds). Cornell University Press, 2005.
Roessler (2011) Roessler P. The enemy within: personal rule, coups, and civil war in africa. World politics. Vol.63, N2, 2011, pp. 300-346. DOI: https://bit.-ly/3CXxtSH
Rothchild, Roeder (2005) Rothchild D., Roeder P. G. Dilemmas of State-Building in Divided Societies.– Sustainable Peace: Power and Democracy after Civil Wars. Ed. by P.G. Roeder, D. Rothchild. Ithaca, NY: Cornell University Press, 2005, Pp. 1-25.
Sisk (1996) Sisk T. Power sharing and international mediation in ethnic conflicts. Washington, DC: United States Institute of Peace Press, 1996, p. 54
Sisk (2013) Sisk T. Presidentialism, ethnic violence and the risk of overgeneralization // Ethnopolitics. – 2013. – Vol. 12, N 1. – P. 86–88. – DOI: https://doi.org/10.1080/17449057.2013.746010
Theuerkauf (2013) Theuerkauf U. 2013. Presidentialism and the Risk of Ethnic Violence. – Ethnopolitics. Vol.12. No.1. 72. https://doi.org/10.10-80/17449057.2013.746007
Theuerkauf (2012) Ulrike Gisela Theuerkauf. Ethno-Embedded Institutionalism: The Impact of Institutional Repertoires on Ethnic Violence P. 82-90 http-://etheses.lse.ac.uk/535/1/Theuerkauf_Ethno-Embedded%20Institutional-ism.pdf
Theuerkauf (2012) Theuerkauf U. Ethno-embedded institutionalism: the impact of institutional repertoires on ethnic violence: PhD thesis. The London School of Economics and Political Science (LSE). 2012. 89-90.
Theuerkauf (2010) Theuerkauf U.G. Institutional Design and Ethnic Violence: Do Grievances Help to Explain Ethnopolitical Instability? Civil Wars. 2010. Vol.12. No.1-2. 117-139. https://doi.org//10.1080/13698249.2010.486121
Theuerkauf (2013) Theuerkauf U. Presidentialism and the risk of ethnic violence. Ethnopolitics. Vol. 12, No.1, 2013. pp. 72-81. DOI: https://doi.org/10.1080/17449057.2013.746007
Touquet, Vermeersch, 2008: იხ: Touquet H., Vermeersch P. Bosnia and Herzego-vina: thinking beyond institution-building. Nationalism and ethnic politics. Vol.14, No.2, 2008, pp. 266-288. https://www.tandfonline.-com-/doi/abs/10.1080/13537110801985120
Wolff (2011) Wolff S. Managing Ethno-national Conflict: Towards an Analytical Framework. – Commonwealth & Comparative Politics. Vol.49. No.2. pp. 162-195. https://doi.org/10.1080/14662043.2011.564471
Wolff (2005) Wolff S.,Electoral-Systems Design and Power-Sharing Regimes. – Powersharing. New Challenges for Divided Societies.Ed. by I. O’Flynn, D. Russell. London, Ann Arbor, MI: Pluto Press. P. 59-74. https://doi.org-/10.2307/j.ctt18dzsm7.8
Благож (1985) Благож Й. Формы правления и права человека в буржуазных государствах, Москва;
Энтин (1995) Энтин Л. Разделение властей: Опыт современных государств. Москва, 1995. 91.
Зазнаев (2013) Зазнаев О. Современная дискуссия о лучшей форме правления. ученые записки казанского университета. Том 155, кн. 1 Гуманитарные науки. 2013. 199-205. https://cyberleninka.ru/article/n/sovremennaya-diskussiya-o-luchshey-forme-pravleniya/viewer
Зазнаев, Сидоров (2020) Зазнаев О. Сидоров В. Президентская или парламентская система: что препятствует этническому конфликту? Жур. Полис. 2020. №4. 292. იხ. ინტერნეტწყარო: http://inion.ru/site/as-sets/files/5670/15_zaznaev-_sidorov.pdf; იხ. ინტერნეტწყარო: http://inion.ru/site/assets/files/5670/15_zaznaev-_sidorov.pdf
Зазнаев (2020) Зазнаев О. Осмысление форм правления в зарубежной политической науке: новейшие дискуссии. Жур. Политическая наука. 2020. № 4. 10-33. http://legacy.inion.ru/files/File/PN_2014_1_zaznaev.pdf
Зазнаев (2021) Зазнаев О. И. Этнический конфликт и форма правления: современные дискуссии. – Полис. Политические исследования, №1, 2021, С. 34.
Киреев (2007) Киреев В. О проблеме определения ценностных ориентиров конституционно-правовой реформы, вестник челябинского государственного университета, №9;
Кудряшова, 2010: Кудряшова И. Этнополитическая гомогенизация под международным контролем: Босния и Герцеговина и Косово. Политическая наука, №1, 2010, pp. 100-137. https://mgimo.r-u/library/p-ublicati-ons/-149290/
Мишин (2013) Мишин. А. Конституционное (государственное) право зарубежных стран, Москва. 2013, 40.
Нойштадт (1997) Нойштадт Р. Президентская власть и нынешние президенти, Москва, 1997, 31
Панов (2012) Панов П. Институциональная устойчивость фрагментированных политий, Жун. „Политическая наука“, №3. 2012, 31-49. https://cutt.ly/eUn15AF
Панов (2015) Панов П. Институциональные модели организации власти в полиэтнических обществах: варианты, проблемы и решения. – Российская политическая наука: идеи, концепции, методы. Науч. ред. Сморгунов. Л. Москва. 2015. 290.
Тишков (2003) Тишков В. Реквием по этносу, Исследования по социально-культурной антропологии, Москва, 2003, 544 с.
Чепель (2016) Чепель С. Избирательные системы и проблемы консолидации „новых демократий“ в посткоммунистических странах. Журн. Вестник Финансового университета. Серия: гуманитарные науки. 50. Том 6. №4, 2016. https://cutt.ly/0UlZ2ZB
Чиркин (2002) Сравнительное онституционное право., Отв. Ред. Чиркин. В. Москва. 2002. 287.
