The Issue of the Permanent Settlement of the Svaneti Territory, the Formation of the Svan Language From the Common Kartvelian Root Language, and the Resettlement of the Svan-speaking Kartvelian Population in the Bronze Age

Sokhumi State University

Authors

  • Irakli Argvliani Sokhumi State University

DOI:

https://doi.org/10.52340/sou.2023.21.01

Keywords:

Bronze Age, Svaneti territory, Svan-speaking population, metallurgical production, Maikopi culture, Mtkvari-Araksi culture, Kolkheti bronze culture

Abstract

Some of the cardinal issues of the ancient period of the history of the Svans and Svaneti is the issue of the permanent settlement of the Svaneti territory, the formation of the Svan language from the common Georgian root language, and the resettlement of the Svan-speaking Georgian population in the Bronze Age. Regarding these issues, a number of opinions have been expressed in the scientific literature, which, as a result of reconciling them with each other and re-interpreting archaeological and linguistic data, have led us to the following conclusions: The process of permanent settlement of the Svaneti territory should have begun by the end of the 3rd millennium BC, by the Georgian population, who were carriers of the Western Transcaucasia and Mtkvari-Araksi culture, of which the process of formation of the Svan-speaking Georgian population should have been carried out in the II millenium BC, on the territory lying north, northeast and northwest of the Rioni, including the southern slopes of the Caucasus. The area of ​​​​the eastern spread of the pre-Svans population should be conditionally referred to the Likhi ridge, and to the west, if not further, taking into account the information of Strabo (he places the settlement of the „Soanes“ above the Dioscurias at the turn of the century), at least to the Gumista River, of course, if the spread of the Svan-speaking population so far to the west is not a later event. The widespread settlement of the Svan-speaking population, both in the mountainous and plain regions of Western Georgia, should have taken place before the 30s-20s of the VIII century BC, before the destructive campaigns of the Cimmerians.

References

ბარამიძე, (1998): მალხაზ ბარამიძე, აღმოსავლეთ შავიზღვისპირეთი ძვ. წ. II-I ათასწლეულის პირველ ნახევარში (ძირითადი პრობლემები), დისერტაცია ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხის მოსაპოვებლად, თბილისი;

ბარამიძე, (1999): მალხაზ ბარამიძე, ძვ. წ. III-I ათასწლეულების არქეოლოგიური კულტურები და მათი ეთნიკური ატრიბუცია (აფხაზეთის მასალების მიხედვით), აფხაზეთის მოამბე, II-III, თბილისი;

გვეტაძე, (2001): ჯემალ გვეტაძე, კიმერიელთა კავკასიაში განსახლების საკითხისათვის, გურია (მხარის კვლევა-ძიების შედეგები), III, თბილისი, საწარმოო-საგამომცემლო გაერთიანება ,,მეცნიერება“;

თოფურია, (1931): ვარლამ თოფურია, სვანური ენა, I, ზმნა, ტფილისი, საქართველოს სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის გამოცემა;

თოფურია, (2002): ვარლამ თოფურია, შრომები, II, თბილისი, გამომცემლობა ,,ქა-რთული ენა“;

ინანიშვილი, ჯიბლაძე (2019): გივი ინანიშვილი, ლერი ჯიბლაძე, კოლხეთის ბრინჯაოს წარმოების ისტორიისათვის. საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ოთარ ლორთქიფანიძის არქეოლოგიის ცენტრი, თბილისი;

ინანიშვილი და სხვები (1998): გივი ინანიშვილი, შოთა ჩართოლანი, ბესარიონ მაისურაძე, გელა გობეჯიშვილი, თეიმურაზ მუჯირი, საქართველოს უძველე-სი სამთამადნო წარმოების ძეგლები. ძიებანი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის არქეოლოგიური კვლევის ცენტრის ჟურნალი, II, თბილისი;

ინაძე (1993): მერი ინაძე, ტერმინი ,,ჭანები“, საქართველოსა და ქართველების აღმნიშვნელი უცხოური და ქართული ტერმინოლოგია, თბილისი;

კარტოზია (2000): გურამ კარტოზია, სვანურისა და ზანურის ურთიერთმიმართების ისტორიისათვის, ქართული ენის კათედრის შრომები, V, თბილისი;

კვიციანი, ჯიბლაძე (2010): ზვიად კვიციანი, ლერი ჯიბლაძე, კოლხეთის მთისა და ბარის ურთიერთობის საკითხები ბრინჯაოს ხანაში (ზოგადი მიმოხილვა სვანეთის მასალების მიხედვით). კულტურულ-საისტორიო ძიებანი, თბილისი;

კვიციანი, ჯიბლაძე (2015): ზვიად კვიციანი, ლერი ჯიბლაძე, უახლესი არქეოლო-გიური აღმოჩენები სვანეთში, თბილისი;

ლეთოდიანი (1982): დიმიტრი ლეთოდიანი, ლეჩხუმი ადრეფეოდალურ ხანაში, სახელმწიფო უნივერსიტეტის შრომები, 227, თბილისი;

ლომოური (2001): ნოდარ ლომოური, დასავლეთ საქართველოს ეთნოპოლიტიკური სურათი ახ. წ. II საუკუნეში, ნარკვევები, VII, თბილისი;

ლორთქიფანიძე (1990): მარიამ ლორთქიფანიძე, აფხაზები და აფხაზეთი, თბი-ლისი;

ლორთქიფანიძე (1986): ოთარ ლორთქიფანიძე, არგონავტიკა და ძველი კოლხე-თი;

ლორთქიფანიძე (2002): ოთარ ლორთქიფანიძე, ძველი ქართული ცივილიზაცი-ის სათავეებთან, თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი;

მელიქიშვილი (1970): გიორგი მელიქიშვილი, ქართველები, მათი წარმომავ-ლობის საკითხი, საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტომი I, გამომცემლობა „საბჭოთა საქართველო“, თბილისი;

მელიქიშვილი (2006): გიორგი მელიქიშვილი, ქართველ ტომთა გაერთიანებები საქართველოს ტერიტორიაზე ძვ. წ. II ათასწლეულის ბოლოს – ახ. წ. III საუკუნეში, საქართველოს ისტორია, ტ. I (ტომის რედაქტორი ნოდარ შოშიაშვილი, მთავარი რედაქტორი მარიამ ლორთქიფანიძე), თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი;

მელიქიშვილი (2007): გიორგი მელიქიშვილი, ქართველური ტომები, მათი დიფერენციაციისა და კონსოლიდაციის პროცესები, აჭარის მოსახლეობის ადგილი ქართველურ ტომთა ერთიანობაში, სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, აჭარა, ტომი I, უძველესი დროიდან ახ. წ. V საუკუნემდე, გამომცემლობა „ინოვაცია“, ბათუმი;

მიქელაძე (1974): თეიმურაზ მიქელაძე, ძიებანი კოლხეთისა და სამხრეთ-აღმოსავლეთი შავიზღვისპირეთის უძველესი მოსახლეობის ისტორიიდან (ძვ. წ. II-I ათასწლეუ-ლები), გამომცემლობა ,,მეცნიერება“, თბილისი;

ფხაკაძე (1992): გურანდა ფხაკაძე, დასავლეთ საქართველო ადრებრინჯაოს ხანაში, საქართველოს არქეოლოგია რვა ტომად, ტომი II, ენეოლით-ადრე-ბრი¬ნჯაოს ხანა, გამომცემლობა ,,მეცნიერება“, თბილისი;

ფხაკაძე, (1993): გურანდა ფხაკაძე, დასავლეთი ამიერკავკასია ძველი წელთაღრიცხვის III ათასწლეულში, გამომცემლობა ,,მეცნიერება“, თბილისი;

ქართველები (ყველაფერი ქართველთა კულტურისა და ეთნოსის შესახებ), გამომცემლობა პალიტრა L, თბილისი, 2016;

ღამბაშიძე და სხვები (2010): ირინა ღამბაშიძე, გიორგი მინდიაშვილი, გიორგი გოგოჭური, კახა კახიანი, ირაკლი ჯაფარიძე, უძველესი მეტალურგია და სამთო საქმე საქართველოში ძვ. წ. VI-III ათასწლეულებში, გამომცემლობა ,,მწიგნობარი“, თბილისი;

ყაუხჩიშვილი (1957): თინათინ ყაუხჩიშვილი, სტრაბონის გეოგრაფია, ცნობები საქართველოს შესახებ, საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა, თბილისი;

ჩართოლანი, (1992): მიხეილ ჩართოლანი, დასავლეთ საქართველოს მაღალმთიანეთში სვანთა თავდაპირველი დასახლების საკითხისათვის, ჟურნალი ,,მაცნე“, ისტორიის, არქეოლოგიის, ეთნოგრაფიისა და ხელოვნების ისტორიის სერია, II, გამომცემლობა ,,მეცნიერება“, II, თბილისი;

ჩართოლანი (1996): შოთა ჩართოლანი, ძველი სვანეთი, შპს გამომცემლობა ,,კერა XXI“, თბილისი;

ჩართოლანი (2010): შოთა ჩართოლანი, შრომები, რედაქტორ-გამომცემელი ჯუანშერ ამირანაშვილი, თბილისი;

ჩარკვიანი (1967): ალექსანდრე ჩარკვიანი, სვანეთი (XIX საუკუნის მეორე ნახევარი და XX საუკუნის დასაწყისი), გამომცემლობა ,,მეცნიერება“, თბილისი;

ცხადაია (2000): პაატა ცხადაია, ტოპონიმიკური ვითარება სამურზაყანოში, ჟურნალი ,,არტანუჯი“, X, თბილისი;

ჯავახიშვილი (1979): ივანე ჯავახიშვილი, ქართველი ერის ისტორია, თხზულებანი თორმეტ ტომად, ტომი I, თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი;

ჯანაშია (1959): სიმონ ჯანაშია, სვანურ-ადიღეური (ჩერქეზული) ენობრივი შეხვედრები (ქართველურ ადიღეური პარალელები. I), შრომები, III, საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა, თბილისი;

ჯაფარიძე (1982): ოთარ ჯაფარიძე, დასავლეთ საქართველო გვიანბრინჯაოს ხანაში, ჟურნალი ,,მაცნე“, ისტორიის, არქეოლოგიის, ეთნოგრაფიისა და ხელოვნების ისტორიის სერია, II, გამომცემლობა ,,მეცნიერება“, თბილისი;

ჯაფარიძე (2003): ოთარ ჯაფარიძე, საქართველოს ისტორიის სათავეებთან, თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი;

ჯაფარიძე (2006): ოთარ ჯაფარიძე, ქართველი ერის ეთნოგენეზის სათავეებთან, გამომცემლობა ,,არტანუჯი“, თბილისი;

ჯაფარიძე (2012): ოთარ ჯაფარიძე, ადრეული ბრინჯაოს ხანა, საქართველოს ისტორია ოთხ ტომად (უძველესი დროიდან XX საუკუნის ბოლომდე), ტომი I, გამომცემლობა პალიტრა L, თბილისი;

ჯაფარიძე (2013): ოთარ ჯაფარიძე, ბრინჯაოს ინდუსტრიის ისტორიისათვის უძველეს საქართველოში, თბილისი;

ჯიბლაძე (2000): ლერი ჯიბლაძე, პროტო და ძველკოლხური კულტურების ზოგიერთი პრობლემური საკითხისათვის, ძიებანი (საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის არქეოლოგიური კვლევის ცენტრის ჟურნალი), VI, თბილისი;

Климов (1964): Г. А. Климов, Этимологический словарь картвельских язы-ков, Издательство Академии Наук СССР, Москва;

Klimov (1998): G. A. Klimov, Etymologikal Dictionary of Kartvelian Languages, Berlin-New york.

Published

2025-09-02

Issue

Section

History, Archeology, Ethnology