From the history of the origin of the Abkhaz family of the Princes of the Kartli-Kakheti kingdom
DOI:
https://doi.org/10.52340/sou.2023.21.13Keywords:
Abkhaz family, Anchabadze family, Georgia, Abkhazia, Kakheti, KardenakhAbstract
Based on the historical sources of the study, it is established that one of the noble surnames of the Kingdom of Kartli-Kakheti - Prince Abkhazi (აფხაზი/აბხაზი) is from one of the historical regions of West Georgia - Abkhazia (აფხაზეთი/Abkhazeti). They represent the branch of one of the noble surnames of Abkhazia - Anchabadze/Achba (ანჩაბაძე, აჩბა), the founder of which was established in Kakheti (East Georgia), in particular, in the village of Kardenakhi (კარდენახი) in the middle of the XVII century.
In the paper, on the basis of the historical-comparative method and the cyclical study of sources, Georgian historical documents dated from the XVII-XX centuries, in which the representatives of this lineage are mentioned, are analyzed. It is established that this surname has given Georgia many worthy ancestors.
As a result of the political processes developed in Georgia since the twenties of the 20th century, many representatives of the Abkhaz family were forced to leave their homeland and move abroad, currently only three families of this family live in Georgia.
References
ანჩაბაძე (2009): გიორგი ანჩაბაძე, ქართველები და აფხაზები: ისტორია და თანამედროვეობა, თბილისი;
ბაგრატიონი (1997): იოანე ბაგრატიონი, შემოკლებით აღწერა საქართველოსა შინა მცხოვრებთა თავადთა და აზნაურთა გვარებისა (მასალა ისტორიისათვის), ზ. კაცელაშვილის გამოცემა, თბილისი;
ბატონიშვილი (1973): ვახუშტი ბატონიშვილი, აღწერა სამეფოსა საქართველოსა, წგნ.: „ქართლის ცხოვრება“, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. IV, თბილისი;
ბერძნიშვილი (1980): ბერძნიშვილი მაქსიმე, მასალები XIX საუკუნის პირველი ნახევრის ქართული საზოგადოებრიობის ისტორიისათვის, ტ. I, ქართული საზოგადოებრიობა 1833-1844 წლებში; მასალები ბიოგრაფიული ლექსიკონისათვის (ა-ე), თბილისი;
გვრიტიშვილი (1955): გვრიტიშვილი დავით, ფეოდალური საქართველოს სოციალური ურთიერთობის ისტორიიდან (ქართლის სათავადოები), თბილისი;
თაყაიშვილი (1909): საქართველოს სიძველენი, საქართველოს საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოების გამოცემა, ე. თაყაიშვილის რედაქტორობით, ტ. II, ტფილისი;
ლექსიკონი I (1991): პირთა ანოტირებული ლექსიკონი, XI-XVII საუკუნეების ქართული ისტორიული საბუთების მიხედვით, ტ. I, გამოსაცემად მოამზადეს: დ. კლდიაშვილმა, მ. სურგულაძემ, ე. ცაგარეიშვილმა, გ. ჯანდიერმა, თბილისი;
ლექსიკონი II (1993): პირთა ანოტირებული ლექსიკონი, XI-XVII საუკუნეების ქართული ისტორიული საბუთების მიხედვით, ტ. II, გამოსაცემად მოამზადეს: დ. კლდიაშვილმა და მ. სურგულაძემ, თბილისი;
ორბელიანი (1981): პაპუნა ორბელიანი, ამბავნი ქართლისანი, ტექსტი დაადგინა, შესავალი, ლექსიკონი და საძიებლები დაურთო ელენე ცაგარეიშვილმა, თბილისი;
ჟორდანია (1997): ოთარ ჟორდანია, აფხაზი ივანე ნიკოლოზის ძე, ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. I, თბილისი;
საბუთები (2008): ერეკლე II-ის მიერ გაცემული საბუთები (1736-1797 წლები), საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სსიპ საქართველოს ეროვნული არქივის გამოცემა, შეადგინა მ. ჭუმბურიძემ, თბილისი;
საითიძე (1997): გელა საითიძე, სწამდა სამშობლოს აღორძინება (გენერალი კონსტანტინე აფხაზი), თბილისი;
საითიძე (2008): გელა საითიძე, გენერალი კოტე აფხაზი (ქართული მხედრობის ღირსეული წარმომადგენელი), თბილისი;
სიდამონიძე, (1997): უშანგი სიდამონიძე, აფხაზი კონსტანტინე/კოტე ნიკოლოზის ძე, ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. I, თბილისი;
შარვაშიძე (1946): გიორგი შარვაშიძე, ლირიკა, ეპოსი, დრამა, ს. ჯანაშიას რედაქციითა და ნარკვევით, სოხუმი;
ძეგლები, IV (1972): ქართული სამართლის ძეგლები, ტ. IV, სასამართლო განჩინებანი (XVI-XVIII სს.), ტექსტები გამოსცა, შენიშვნები და საძიებლები დაურთო ი. დოლიძემ, თბილისი;
ძეგლები, V (1974): ქართული სამართლის ძეგლები, ტ. V, სასამართლო განჩინებანი (XVIII ს.), ტექსტები გამოსცა და შენიშვნები დაურთო ი. დოლიძემ, თბილისი;
ძეგლები VI (1977): ქართული სამართლის ძეგლები, ტ. VI, სასამართლო განჩინებანი (XVIII-XIX სს.), ტექსტები გამოსცა, შენიშვნები და საძიებლები დაურთო ი. დოლიძემ, თბილისი;
ძეგლები, VII (1981): ქართული სამართლის ძეგლები, ტ. VII, საერო სასამართლო არზა-ოქმები, ტექსტები გამოსცა, წინასიტყვაობა და შენიშვნები დაურთო ი. დოლიძემ, თბილისი;
ძეგლები, VIII (1985): ქართული სამართლის ძეგლები, ტ. VIII, სასამართლო არზა-ოქმები და კერძო-სამართლებრივი აქტები, ტექსტები გამოსა-ცემად მოამზადა და შენიშვნები დაურთო ი. დოლიძემ, თბილისი;
ჭურღულია (1983): ოთარ ჭურღულია, ნარკვევები ქართულ-აფხაზური კულტურულ-ლიტერატურული ურთიერთობიდან, წიგნი II, სოხუმი;
ჯანელიძე (2018): ოთარ ჯანელიძე, აფხაზი კონსტანტინე ნიკოლოზის ძე, ენციკლოპედია - ლექსიკონი„სა¬¬¬¬ქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921)“, თბილისი;
ჯავახიშვილი (2009): ნიკო ჯავახიშვილი, თავად აფხაზათა საგვარეულოს ისტორიისათვის, ივანე ჯავახიშვილის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის ახალი და უახლესი ისტორიის განყოფილების სამეცნიერო შრომათა კრებული „ახალი და უახლესი ისტორიის საკითხები“, ტ. VI, თბილისი;
Думин, Гребельский (1998): Думин С., Гребельский П., Дворянские роды Российской империи, т. IV, Князья Царства Грузинского, под редакцией С.Думина и Ю. Чиковани, Москва,1998;
Джавахишвили (2003): Джавахишвили Н.,Грузины под российским флагом (Грузинские военные и государственные де¬ятели на службе России в 1703-1917 гг.), Тбилиси, 2003;
Грузинские дворянские акты (1893): Грузинские дворянские акты и родословные росписи (материалы для истории Грузии), Издание с предисловием и при¬ме¬чаниями А. С. Хаханова, Москва, 1893;
Чиковани (2007): Чиковани Ю., Род Абхазских Князей Шервашидзе (Историкогенеалогическое исследование), Тбилиси, 2007;
კორნელი კეკელიძის საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული
ცენტრის ფონდები:
ხეც, ევგენი ვეიდენბაუმის კარტოთეკა, კორნელი კეკელიძის სახელობის საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ევგენი ვეიდენბაუმის კარტოთეკა;
ხეც, საბუთი Qდ -1653, კორნელი კეკელიძის სახელობის საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, საბუთი Qდ -1653;
ხეც საბუთი Sd-748, კორნელი კეკელიძის სახელობის საქართველოს ხელნა-წერთა ეროვნული ცენტრი, საბუთი Sd-748;
ხეც, საბუთი Hd-2286, კორნელი კეკელიძის სახელობის საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, საბუთი Hd-2286;
ხეც, საბუთი Hd-142, კორნელი კეკელიძის სახელობის საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, საბუთი Hd-142;
ხეც, საბუთი Sd-562, კორნელი კეკელიძის სახელობის საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, საბუთი Sd-562.
პერიოდიკა
ივერია, 1892, N121: გაზეთი „ივერია”, 1892, 12 ივნისი, #121;
ივერია, 1895, N257: გაზეთი „ივერია“, 1895, 28 ნოემბერი, #257.
