ექვთიმე მთაწმინდელი (ათონელი) სამართლის მთარგმნელობითი სკოლის დიდოსტატი, მისი ლიტერატურული და საღვთისმეტყველო მემკვიდრეობა
DOI:
https://doi.org/10.52340/sou.2023.21.33საკვანძო სიტყვები:
ექვთიმე მთაწმინდელი, ათონის მთარგმნელობითი სკოლა, კანონმდებლობის რეცეფცია, კლება-მატების პრინციპიანოტაცია
წინამდებარე ნაშრომი ეძღვნება ქართული საღვთისმეტყველო, სალიტერატურო და სამართალშემეცნებითი, ქართული მთარგმნელობითი სკოლის სწორუპოვარ წარმომადგენელსა და სულის ჩამდგმელს-ექვთიმე მთაწმინდელს. ფასდაუდებელია მისი ღვაწლი ქართული სამართლის მეცნიერებისა და სამართალშემოქმედებითი საქმიანობის წინაშე. ექვთიმესეული ე.წ. კლება-მატების პრინციპი არის უცხოური სამართლის რეცეფციის საუკეთესო სტანდარტი, რაც სასურველია თანამედროვე კანონმდებელმა აქტიურად გაითვალისწინოს უცხოურ კანონებზე მუშაობასა და მათ ქართულ სამართლებრივ სივრცეში შემოღების პროცესში. უცხოურ კანონთა კალკირების ნაცვლად თუ მოხდება მათი მისადაგება ექვთიმესეული კლება-მატების პრინციპით, კი რთული და შრომატევადი გზაა, მაგრამ საუკეთესო შედეგს მივიღებთ და ეს მეთოდი არ გვაქვს შორს საძებარი, ჩვენმა წინაპარმა დაგვიტოვა საუკეთესო ნიმუშები კლება-მატების პრინციპით უცხოური კანონების რეცეფციისა ქართულ სამართლებრივ სივრცეში და ქართული სამართლის ძეგლების თარგმნისა. ნაშრომი არ შემოიფარგლება მხოლოდ ექვთიმესეული რეცეფციის სტანდარტებით, ასევე განვიხილავთ ექვთიმესეული დანაშაულთა კვალიფიკაციის იმ ეპოქისთვის ახლებურ მიგნებებს, ასევე მის ლიტერატურულ მემკვიდრეობას, ძირითადად ეს არის საღვთისმეტყველო და ჰაგიოგრაფიული ნაწარმოებები და უმრავლესი მათგანი შეეხება მართლმადიდებლობის, როგორც სარწმუნოებისა და იდეოლოგიის გზას.
ექვთიმე ათონელი ის ავტორია, რომელსაც მეტი ყურადღება და მეტად გათვალისწინება სჭირდება. თანამედროვე ქართველებს უნდა გვახსოვდეს წარსულის სწორი გაკვეთილები უკეთესი წინსვლისთვის, მეტი ექვთიმესეული გამოცდილების გათვალისწინება მხოლოდ სწორ გზაზე ატარებს ქართულ კანონმდებლობას და შესაბამისად სამართალგანვრცობით და სამართალშეფარდებით პროცესს. ეს მნიშვნელოვანია თანამედროვე მსოფლიოს პირობებში ქართული სახელმწიფოს და საზოგადოების წინაშე არსებული გამოწვევების გათვალისწინებით-ჩვენი ეროვნული თვითმყოფადობის შენარჩუნება საჭიროა არა მხოლოდ ყოფით ცხოვრებასა და კულტურაში, სამართალშემოქმედებაც კულტურის ნაწილია და სწორედ თვითმყოფადი და არა უცხოურ კანონებს ბრმად მინდობილი სამართალია საჭირო ქართული სახელმწიფოს და ქართული საზოგადოების სწორად განვითარებისთვის. ვთვლი, რომ ამ მნიშვნელოვან საკითხში ექვთიმე მთაწმინდელზე უკეთესი გზამკვლევი - კანონმდებლობის სწორი რეცეფციის პროცესში, უბრალოდ არ არსებობს, და არა მხოლოდ რეცეფციის პროცესში.
წყაროები
გაბისონია (2012). ლალი გაბისონია. ექვთიმე და გიორგი მთაწმინდელების პოლიტიკური და იურიდიული შეხედულებები, თბილისი, გამომცემლობა „მერიდიანი“;
ეფრემ მცირე (2009) ეფრემ მცირის კოლოფონები (ტექსტები) დარეჯან თვალთვაძე „ეფრემ მცირის კოლოფონები“ გამომცემლობა „ნეკერი“;
თვალთვაძე (2009) დარეჯან თვალთვაძე ეფრემ მცირის კოლოფონები (ტექსტები), გამომცემლობა „ ნეკერი“;
კეკელიძე (1955) კორნელი კეკელიძე. ეტიუდები ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორიიდან, ტომი 3. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა;
კეკელიძე (1956) კორნელი კეკელიძე. ეტიუდები ტ. I. ზოგიერთი საკითხი ექვთიმე ქართველის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის შესახებ. თბილისი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა,
კეკელიძე (1980) კორნელი კეკელიძე. ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორია, ტომი პირველი. გამომცემლობა „მეცნიერება“;
სილოგავა (2011) ვალერი სილოგავა. წმინდა გიორგი მთაწმინდელი, წმინდა ეფთვიმე მთაწმინდელის შესახებ. ჟურნალი ლოგოსი, 2011წ. N6;
სურგულაძე (2001) ივანე სურგულაძე. ნარკვევები საქართველოს პოლიტიკურ მოძღვრებათა ისტორიიდან, თბილისი, გამომცემლობა „პირველი სტამბა“;
ჭელიძე (2011) ედიშერ ჭელიძე. ქართველ ათონელთა ღვაწლი, ჟურნალი „ლოგოსი“, 2011 წ. N6;
ჯავახიშვილი (1982) ივანე ჯავახიშვილი. თხზულებანი თორმეტ ტომად, ტომი VI , თბილისი, გამომცემლობა „მეცნიერება“;
ჯანაშვილი (1900) მოსე ჯანაშვილი. ქართული მწერლობა X საუკუნემდე, წიგნი 1. ტ.1. ტფილისი. 1900.
