„თავისუფალი სვანეთის“ მამულის მფლობელობის სადაო საკითხები, „ჯაფარიძეთა სასისხლო სიგელი“-ს მიხედვით
DOI:
https://doi.org/10.52340/sou.2023.19.22საკვანძო სიტყვები:
ჯაფარიძეთა სასისხლო სიგელი, „თავისუფალი სვანეთი“, საზღვრები, ტოპონიმები, ტრადიციული ყოფა, მამულის მფლობელობა“ანოტაცია
ნაშრომის მიზანია, მამულის მფლობელობის სადაო საკითხების შესწავლა „ჯაფარიძეთა სასისხლო სიგელი“-ს მიხედვით. სიგელი რამდენჯერმე გამოიცა სხვა და სხვა ავტორების მიერ და პალეოგრაფიული კუთხით კარგადაა შესწავლილი, გამოკვლეულია სიგელის დაწერის თარიღი, მისი ისტორიული მნიშვნელობა, სასისხლო გადასახადი მამულის გადაცემით, გეო და ჰიდრო ტოპონიმები, მაგრამ ნაკლებადაა გამოკვლეული სიგელის გაცემის ძირითადი მიზნები, რაც ითვალისწინებდა სვანეთის თავისუფალ საზოგადოებაში ფეოდალური ურთიერთობების ჩამოყალიბებების მცდელობას და სამეფო ხელისუფლებისთვის დაქვემდებარებას. კვლევაში ფართოდაა განხილული, სვანეთის წერილობით ძეგლებში დაფიქსირებული „თავისუფალი სვანეთის“ შიდა საზღვრები, იდენტიფიცირებულია ის ტოპონიმები და ადგილთა სახელწოდებები, რომლებიც დაცულია „ჯაფარიძეთა სასისხლო სიგელში.“ კვლევის მეთოდი: ნაშრომში გამოყენებულია ისტორიულ - შედარებითი მეთოდი, ისტორიულ წყაროთა ციკლური შესწავლის მეთოდის გამოყენებით, გაკეთებულია სასიხლო სიგელის შინაარსობრივი ანალიზი, „თავისუფალი სვანეთის“ მამულის მფლობელობის სადაო საკითხების შესწავლის კუთხით, დაზუსტებულია მისი ისტორიულ-წყაროთმცოდნეობითი ღირებულება. ნაშრომის მეცნიერული სიახლე: წერილობითი წყაროს შესწავლის და გაანალიზების საფუძველზე მოხდა, წყაროს ერთერთი ანონიმური პუბლიკაციის ავტორის ვინაობის დადგენა. პირველად, დეტალურად შეისწავლულ იქნა სიგელში გადმოცემული შინარსობრივი მოვლენების, ისტორიული პიროვნებებისა და ტრადიციული ისტორიული რეალობის იდენტიფიცირება. „თავისუფალი სვანეთის“ გეოგრაფიული საზღვრების შემცირების მიზეზების დადგენა.
წყაროები
ბაბუნაშვილი, ნოზაძე (1994) ზაურ ბაბუნაშვილი, თეიმურაზ ნოზაძე. მამულიშვილთა სავანე, გამომცემლობა „ირმისა“, თბილისი;
გაბლიანი, (1927) ედუარდ გაბლიანი, თავისუფალი სვანეთი, ტფილისი;
გაბლიანი (2010) ეგნატე გაბლიანი „თავისუფალი სვანეთი“ კ. ქოჩქიანის რედაქციით, გამომცემლობა „ეთნოპოლიტიკა“ თბილისი;
თაყაიშვილი (1937) ექვთიმე თაყაიშვილი, არქეოლოგიური ექსპედიცია ლეჩხუმ-სვანეთში 1910 წელს, პარიზი;
ინგოროყვა (1941) პავლე ინგოროყვა, სვანეთის საისტორიო ძეგლები ნაკვ. მეორე, ტექსტები, საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემია.თბილისი;
კაკაბაძე (1920) სარგის კაკაბაძე, კვლევა-ძიებანი საქართველოს ისტორიის საკითხების შესახებ, ტფილისი;
კაკაბაძე (1924) სარგის კაკაბაძე, სასისხლო სიგელების შესახებ, სმ, II, ტფილისი;
კაკაბაძე, (1914) სარგის კაკაბაძე, წერილები და მასალები საქართველოს ისტორიისთვის, წიგნი I. ტფილისი;
მაკალათია (1930) სერგი მაკალათია, მთის რაჭა, ტფილისი;
სარალიძე (2010/2011) ლელა სარალიძე, პლატონ იოსელიანისა და მარი ბროსეს სამეცნიერო თანამშრომლობის ისტორიიდან, ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის შრომები X-XI ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ივანე ჯავახიშვილის ისტორიის და ეთნოლოგიის ინსტიტუტი; თბილისი;
სილოგავა, (1986) ვალერი სილოგავა სვანეთის წერილობითი ძეგლები, გამომცემლობა „მეცნიერება“, თბილისი;
სოსელია (1973) ოლია სოსელია ნარკვევები ფეოდალური ხანის დასავლეთ საქართველოს სოციალურ-პოლიტიკურ ისტორიიდან (სათავადოები), თბილისი;
სულხან-საბა (1949) სულხან საბა ორბელიანი, სიტყვის კონა ქართული, რომელ არს ლექსიკონი, სოლომონ იორდანიშვილის რედაქციით, საქართველოს სსრ სახელმწიფო გამომცემლობა, თბილისი;
ქსე (1983) ქართულ საბჭოთა ენციკლოპედი, ტ. 6. საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოს გამომცემლობა, თბილისი;
ქსე (1977) ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2. საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოს გამომცემლობა, თბილისი;
ყაუხჩიშვილი (1976) საქართველოს ისტორიის ძველი ბერძნული წყაროები, თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი;
ცისკარი (1866) „ცისკარი“, N10 ოქტომბრის გამოცემა, განყოფილება III;
ჯავახიშვილი (1982) ივანე ჯავახიშვილი, თხზულებანი თორმეტ ტომად, ტომი III, თბილისი;
Brosset, (1838) Marie Brosset, archeogrape georgien, BSc, IV. N17;
Какабадзе, (1967) Саргис Какабадзе, Грузинские документи Института народов Азии АН СССР, Москва;
Ковалевски (1890) Максим Ковалевски. Закон и обычай на кавказ. Т. I. Москва, тип. А. И. Мамонтова и К°.
