ადიქცია, როგორც ილუზორულ-კომპენ¬სა¬ტო¬¬¬რული ქცევა

ანოტაცია

ნარკომანიის წარ­მოქ­მნასა და დინამიკაში ფსი­ქო­ლო­გიური ფაქ­ტო­რების როლი სა­ყო­ველ­თაოდ აღიარებულია: ადიქციის წარმოქმნა განიხი­ლე­ბა, როგორც რეაქცია გაუსაძლის შინაგან მდგომარეობაზე, რომლის ძირითადი მა­ხასიათებელია ინ­ტენ­სიური ნეგატიური აფექტი. მაშასადამე, ადიქცია ფსი­ქო­ლო­გიური თუ ცხოვ­რე­ბისეული პრობლემების მოგვარების მცდელობაა, ანუ ნეგატიურ აფექ­ტთა დაძლევის, ემო­ციური თვითრეგულაციის თვითგა­ნად­გუ­რე­ბელი ხერ­ხი. კვლევის მიზანი იყო წამალდამოკიდებულ პირთა ცხოვ­რე­ბის ორი­ნ­ტი­რების, ფსი­ქო­ლო­გიური დაცვის მექანიზმების სისტემისა და პიროვნული პრო­ფი­ლის ემპირიული შეს­წავ­ლა. ცხოვრების ორინტირების შესასწავლად გამოყენე­ბულ იქნა კრამბო-მა­ჰო­ლი­კის ტესტი, ფსიქოლოგიური დაცვის მექანიზმების სა­კვ­ლევად – კელერმან-პლუტჩიკის ტესტი, ხო­ლო პიროვნული პროფილის შე­სა­დ­გენად – კეტელის 16-ფაქ­ტორიანი ტესტის C ფორ­მა. სულ გამოკითხულ იქნა 135 პი­რი, მათ შორის 35 ნარკოდამოკიდებული. კვლევა ორ ეტა­პად ჩატარდა: პირველ ეტაპზე ჩატარდა დაცვის მექანიზმების საკვლევი ტესტის ადაპ­ტა­ცია, ხოლო მე­ო­რე ეტაპზე – ძირითადი ემპირიული კვლევა. დადგენილია, რომ ადიქტს ახასიათებს მო­ტი­ვა­ცი­­ურ-ღი­რე­ბუ­ლებითი სფე­როს დე­ფორ­მაცია, რაც გუ­ლის­ხმობს ინ­ტერესების, ცხოვრების მიზნების, სა­სი­ცო­ც­ხლო სივ­რცი­სა და ცხოვრების საზრისის შე­ვიწ­­როებას, საკუთარი თავითა და ცხოვ­რე­ბით უკმაყო­ფი­ლე­­ბას. ფსი­ქო­ლო­გიური დაცვის მექანიზმები, რო­მე­ლიც ონ­ტოგენეზში ვითარდება, როგორც ადაპ­ტაციისა და შინაგანი კონფლიქტების გა­დაწყვეტის სა­­­შუა­­ლე­ბა, ადიქ­ცი­ის შემთხვევაში განაპირობებს სა­პი­­რისპირო მდგო­მარეობას – დე­ზ­ადაპ­ტა­­ციას. ფსიქოლოგიური დაცვის სტრუქ­ტუ­რის დე­ფო­რმაცია უზ­რუნ­ველ­ყოფს რეალობის ბლო­­კირების მძლავრ ხერხებს: მკვეთრად ქვეითდება საკუთარი დაავადების კრიტიკული შე­ფა­სების უნარი. ფსი­ქო­ლო­გიური დაცვის სისტემა ნარ­კო­და­მო­კი­დე­ბულს საშუალებას არ აძ­ლევს სათა­ნ­ადოდ გა­აც­ნო­ბიეროს ნარ­კოტიკის მოხმარების შე­დე­გე­ბის სიმძიმე, რაც, თავის მხრივ, ხელს უწყობს პი­როვნების დე­ფორ­მა­ციისა და ქცევის პათოლოგიურ ფორმების გაღ­რმავებას.შედ­გე­ნი­ლია ნარკოდამოკიდებულთა პიროვნული პროფილი. ჯან­მრ­თელ­თან შე­და­რე­ბით ადიქ­ტი არის ემო­ციუ­რად უფ­რო არასტაბილური, უფრო წინ­დაუხედავი, უდარ­დელი, უფრო ხის­ტი, ნაკლებად პრაქტიკული, ახა­სიათებს უფ­­რო პრიმიტიული მსოფ­ლმხედ­ვე­ლო­ბა, ინ­ტე­ლექტუალური ინტერესების შე­ვი­წროება, უფრო დაბალი თვით­­­კონტროლი, სუს­ტი ნე­ბე­­ლო­ბითი რე­გულაცია, და­ბალი თვით­დის­ციპლინა, იმპულსურობა, აფექ­ტუ­რობა. დად­გე­ნილია ადი­ქ­ტთა რეაბილიტაციის პროგრამის ფარგლებ­ში ჩა­ტა­­რე­ბუ­ლი ფსი­ქო­თე­რა­პი­ის ეფექტურობის შეფასების პრედიქტორები.