თრობის აპოლოგია გალაკტიონ ტაბიძის და ედგარ პოს შემოქმედებაში
DOI:
https://doi.org/10.52340/sou.2023.21.26საკვანძო სიტყვები:
გალაკტიონ ტაბიძე, ედგარ ალა პო, პოეზია, თრობის აპოლოგია, ღვინო, ღვინის ფერი, უკვდავი ღვინო, ცისფერი ღვინოანოტაცია
გალაკტიონ ტაბიძის პოეზიაში ყურადღებას იქცევს ძველისძველი ღვინით, ძვირფასი ღვინით, უკვდავი ღვინით, ცისფერი ღვინით, ყოფნით, ცეცხლით თრობა“. წმინდა წერილში „ძველი, დაწმენდილი ღვინო“, ყოფნა (ცხოვრება), განმანათლებელი ცეცხლი საღვთო სახელებია ისევე, როგორც ვენახი, ვაზი. სიმბოლურ-მეტაფორული აზროვნების დიდოსტატი გალაკტიონ ტაბიძე ამ სახეებს რელიგიური თვალსაზრისით მიმართავდა და რწმენასთან კავშირს უკეთებდა აქცენტს. პოეტი „საუკეთესო ნარკოზად“ არა ღვინოს, არამედ ხელოვნებას მიიჩნევდა („ნარკოზი და ხელოვნება“).
დიდი ამერიკელი პოეტისა და სიტყვის ოსტატის ედგარ ალან პოს შემოქმედებაში ანალოგიური მნიშვნელობით იხსენიება „სპეტაკი ალით“, „იმედით“, „დიდებით“, „მთვარით თრობა“. „ალი, ცეცხლი, იმედი, დიდება“ საღვთო, ხოლო მთვარე საღვთისმშობლო სახელებია და ამ შემთხვევაშიც რწმენასთან კავშირზე ხდება მინიშნება.
ნაშრომში კომპარატივისტული კვლევის მეთოდის საფუძველზე, გაანალიზებულია თრობის აპოლოგიის კონცეპტი გალაკტიონ ტაბიძისა და ამერიკელი პოეტისა და ნოველისტის ედგარ ალან პოს შემოქმედებაში. ორივე პოეტი თრობის კონცეპტით, მტანჯველ მოგონებებს, დაუძლეველი მარტოობის შეგრძნებებს ებრძოდა და გაურკვეველ ბედისწერას რწმენაში ეძებდა.
წყაროები
ახალი აღთქმა და ფსალმუნები (1992) ახალი აღთქმა და ფსალმუნები. მთარგმნელები ზურაბ კიკნაძე, მალხაზ სონღულაშვილი. რედაქტორი ბორისლავ არაპოვიჩი, საიმონ კრისპ. გადამუშავებული გამოცემა. სტოკჰოლმი, ბიბლიის თარგმნის ინსტიტუტი;
ბიბლია (2013) ბიბლია, (ძველი და ახალი აღთქმა), დაიბეჭდა... სრ. საქ. კათოლიკოს-პატრიარქის, მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსისა და ბიჭვინთისა და ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტის, ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბილისი;
ბოდლერი (1991) შარლ ბოდლერი, ლექსები პოზად, (პარიზის სპილინი), ფრანგულიდან თარგმნა ზვიად გამსახურდიამ. საქართველოს მწერალთა კავშირთან არსებული მხატვრული თარგმანისა და ლიტერატურული ურთიერთობების მთავარი სარედაქციო კოლეგია, თბილისი, გამომცემლობა „საქართველო“;
ბოდლერი (1992) შარლ ბოდლერი, ბოროტების ყვავილები, ბოროტების ყვავილე-ბი = Les fleurs du mal, ლექსები. ფრანგულიდან თარგმნა დავით აკრიანმა. რედაქტორი ვახუშტი კოტეტიშვილი, პირველი გამოცემა. თბილის, გამომცემლობა „იანუსი“;
გალაკტიონოლოგია (2019) კრებული გალაკტიონოლოგია, II, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია, შოთა რუსთაველის სახელობის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტი, გალაკტიონის კვლევის ცენტრი, თბილისი;
გალაკტიონოლოგია (2004) გალაკტიონოლოგია, III, თბილისი;
გაფრინდაშვილი (1990) ვალერიან გაფრინდაშვილი, ლექსები, პოემა, თარგმანები, ესსეები, წერილები, მწერლის არქივიდან, შემდგენელ-რედაქტორი მარინე ჭყონია. რედაქტორი გურამ გვერდწითელი, თბილისი, გამომცემლობა „მერანი“.;
ესეები (1989) ესეები, ინგლისურიდან თარგმნეს პაატა და როსტომ ჩხეიძეებმა. თბილისი, გამომცემლობა „მერანი“;
კვესელავა (1977) მიხეილ კვესელავა, პოეტური ინტეგრალები. გალაქტიონ ტაბიძე და თანამედროვე პოეზია. თბილისი, გამომცემლობა „საბჭოთა საქართველო“;
კვიტაიშვილი (1981) ემზარ კვიტაიშვილი. დაკვირვებები გალაკტიონის ლირიკაზე. ქართული ენა და ლიტერატურა სკოლაში, თბილისი;
ლებანიძე (1990): მურმან ლებანიძე, ჩემს გალაკტიონს მე ვკითხე ერთხელ, თბილისი;
პო (1911) ედგარ პო ოთხ ტომად, ტ.II, თარგმანი ინგლისურიდან კონსტანტინე ბალმონტის, მოსკოვი, რუსულ ენაზე;
პო (2001) ედგარ პო, რჩეული ლირიკა, = Selected verse, რედაქტორ შემდგენელი ლეილა გამსახურდია, კოტე ჯანდიერი. პირველი გამოცემა. გამომცემლობა „დიოგენე“, თბილისი;
პო (2011) ედგარ პო, მოთხრობები, თარგმანი ზაურ კილაძის, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბილისი;
სიტყვა მართლისა სარწმუნოებისა (1990): სიტყვა მართლისა სარწმუნოებისა, წიგნი I, შემდგენლები: გელა აროშვილი, ზურაბ აროშვილი, გიორგი გაბაშვილი. გამომცემლობა „მერანი“, თბილისი;
ტაბიძე (1973) გალაკტიონ ტაბიძე, 12 ტომად, ტ. 11, გამომცემლობა „საბჭოთა საქართველო“, თბილისი;
ტაბიძე (1977) გალაკტიონ ტაბიძე, რჩეული, „საბჭოთა საქართველო“, თბილისი;
ტაბიძე (1989) გალაკტიონ ტაბიძე, რჩეული ლექსები, პოემები, მიმოწერა, „განათლება“, თბილისი;
ტაბიძე (1993) გალაკტიონ ტაბიძე, ხუთ ტომად, ტ I. ლექსები. შემდგენლები: ხუტა გაგუა, ჯანსუღ ღვინჯილია, ვახტანგ ჯავახაძე. გამომცემლობა „საქართველო“, თბილისი;
ტაბიძე (2014) გალაკტიონ ტაბიძე, გამომცემლობა „პალიტრა L“;
ფრანგი პოეტები (1997): ფრანგი პოეტები, თარგმანი ფრანგულიდან გივი გეგეჭკორის, თბილისი;
ჩხეიძე (2016): როსტომ ჩხეიძე, კომიკოსი ტრაგედიაში, გალაკტიონ ტაბიძის ცხოვრების ქრონიკა, თბილისი.